Dù các phương tiện truyền thông vẫn liên tục nói về cạm bẫy vay tiền nhanh nhưng tại sao đến nay hình thức vay này vẫn “sống tốt”? Phải chăng việc cơ quan công an liên tục ra tay trấn áp cho vay tín dụng đen là giải pháp duy nhất để đưa dịch vụ vay tiền nhanh trở lại khuôn khổ?
Vay tiền nhanh bao gồm cả hai hình thức vay tiền mặt nhanh và vay tiền online nhanh. Trong đó vay tiền mặt nhanh là các giao dịch có gặp mặt trực tiếp còn vay online thì không nhưng cách nào thì cũng phải đảm bảo yếu tố nhanh nên gọi chung là vay tiền nhanh. Dù chưa có một thống kê chính thức nhưng rất dễ dàng khẳng định đa phần là người lao động phổ thông, lao động tự do là khách hàng chính của dịch vụ vay tiền nhanh. Họ có đặc điểm chung là công việc và thu nhập không ổn định, khi nhiều, khi ít, thậm chí khi không có. Việc không nắm rõ các thủ tục hành chính cũng khiến họ rất ngại tiếp cận, tìm kiếm các khoản vay từ các tổ chức tín dụng. Tiểu thương, công nhân cũng thường vay tiền nhanh dù họ “khá” hơn ở điểm là có thu nhập tương đối ổn định hơn. Dù vậy, tất cả những khách hàng này còn giống nhau ở một điểm là không có tiền tích luỹ và khi xảy ra bất cứ biến cố nào, từ đau ốm, tai nạn, chậm lương hay một cơ hội nhập hàng bán buôn, thì họ cũng phải đi vay để giải quyết vấn đề. Và khi đó, họ cần vay một cách nhanh chóng, nhận tiền ngay lập tức trong nửa giờ, một giờ.
Vậy người cho vay là ai? Ngân hàng hay các công ty tài chính không phải là nơi mà họ trông đợi vì họ biết bản thân không đáp ứng được điều kiện vay, cụ thể là không thể chứng minh thu nhập ổn định và không mắc nợ xấu. Do đó, họ trông vào các dịch vụ cho vay không yêu cầu chứng minh hai vấn đề trên mà những nơi đáp ứng được mong muốn đó là các cửa hàng, chuỗi cửa hàng cầm đồ hợp pháp và nếu bị các cửa hàng này từ chối, họ sẽ tìm đến các dịch vụ cho vay trôi nổi, tự phát được quảng cáo, chào mời khắp các bờ tường, cột điện.
Quảng cáo cho vay tiền nhanh tự phát được dán chào mời khắp các bờ tường, cột điện.
Vay tiền nhanh hay vay nóng là nhu cầu chính đáng của người dân và việc cho vay nhanh cũng là hợp pháp nếu đơn vị cho vay đáp ứng được các yêu cầu của pháp luật. Tuy nhiên, khi tìm hiểu sâu xa bản chất vấn đề, người ta nhận thấy dịch vụ vay tiền nhanh “sống tốt” vì hai lý do chính. Một là thời gian duyệt vay rất nhanh chóng và hai là điều kiện cho vay rất dễ dàng.
Xét đến vấn đề thời gian phê duyệt, vay tiền nhanh chỉ mất tối đa 60 phút để thực hiện trọn vẹn quy trình, từ nộp hồ sơ, xét duyệt, phê duyệt và giải ngân. Đây là điều mà các ngân hàng, công ty tài chính chưa làm được, họ cần 3-5 ngày làm việc mới hoàn thành quy trình này. Cầm đồ, một loại hình cho vay được nhà nước quản lý, thì đáp ứng khá tốt vấn đề này. từng cam kết chỉ trong vòng 15 đến 30 phút là khách hàng đã nhận tiền nhưng nhìn tổng thể thì nó vẫn chậm hơn khoảng thời gian từ 5-10 phút là nhận tiền nếu vay từ các “ngân hàng cột điện” - tín dụng đen. Dẫu vậy thì đây vẫn là giải pháp vay hợp pháp có thời gian phê duyệt nhanh nhất.
Điều kiện vay mới là vấn đề quan trọng nhất. Hầu hết các khoản vay tiền nhanh đều là vay tín chấp và một phần là vay cầm cố mà phổ biến là cầm cố các loại tài sản nhỏ, đã qua sử dụng. Các ngân hàng, công ty tài chính thì luôn yêu cầu các điều kiện vay được xem là khó như chứng minh thu nhập, nợ xấu trong khi các cửa hàng cầm đồ thì chỉ quan tâm đến tính hợp pháp của tài sản cầm cố còn tín dụng đen thì bất chấp, chỉ cần ngỏ lời là phê duyệt. Rất nhiều người dù biết vay tín dụng đen là rủi ro nhưng vẫn nghiến răng tìm đến, đơn giải vì không đáp ứng điều kiện vay ở nơi khác.
Lãi suất là vấn đề lớn nhất của vay tiền nhanh. Với hình thức vay tín chấp, mức lãi suất theo năm của ngân hàng hiện tiệm cận 20%/năm, các công ty tài chính là từ 30% - 50%/năm, chuỗi cửa hàng cầm đồ F88 là 32% - 55% tính theo hệ lãi suất phẳng. Các mức lãi suất này được niêm yết công khai, không có chuyện lãi ẩn, phí ẩn đi kèm và được hầu hết thị trường chấp thuận. Tuy nhiên, lãi suất “ngân hàng cột điện” mới là cái bẫy khủng khiếp, gây ra bao nỗi kinh hoàng cho người vay. Núp sau sự dễ dàng, thân thiện khi mời gọi người vay là mức lãi suất tính theo ngày, thấp nhất cũng từ 3.000đ - 5.000đ/triệu/ngày, tương đương khoảng 180% - 300%/năm, chưa bao gồm các khoản lãi ẩn, phí ẩn khác mà nếu cộng đủ, có khi lên đến cả 1.000%/năm như nhiều vụ án tín dụng đen mà cơ quan công an đã khởi tố.
Ngoài ra, một mặt trái khác là nếu chậm trả nợ với số tiền “trên trời” mà các “ngân hàng cột điện” yêu cầu thì người vay sẽ hứng chịu hàng loạt các hành động giang hồ, khiến cuộc sống của họ và người thân rơi vào khủng hoảng.
Để thực hiện việc thúc đẩy hoạt động vay tiền nhanh hợp pháp, hạn chế tín dụng đen thì cần nhiều thời gian và giải pháp đồng bộ. Tuyên truyền cũng chỉ là một phần trong bộ giải pháp tổng thể. Một số ý kiến cho rằng cần tinh giảm thủ tục vay ở các tổ chức tín dụng chính thống giúp người có nhu cầu dễ tiếp cận hơn và điều này cần có sự chung tay thực hiện từ các cơ quan quản lý nhà nước cho đến các tổ chức tín dụng. Có người cho rằng cần quản lý tốt hơn để góp phần mở rộng các dịch vụ cho vay thay thế đáp ứng được nhu cầu vay nhanh chóng, vay trong ngày, trong buổi. Còn việc tăng cường các hoạt động trấn áp tín dụng đen thì cần tiến hành thường xuyên, liên tục và mạnh mẽ hơn nữa, trên quy mô toàn quốc.
